文章来源： 史书先生
责任编辑： 史书先生
前言
陆在易的艺术歌曲不仅能将思想深刻的歌词与旋律优美的音乐完美融合，其每一首作品更是对中国艺术歌曲传统创作思想与理念的传承与创新。其作品内容常以国家和民族为核心，体现了深沉的爱国情怀，而《我爱这土地》正是代表之作。这首歌曲诞生于民族危亡之时，因此蕴含着诠释爱国主义情感和民族精神的内在逻辑。研究这首艺术成就极高的歌曲，不仅能提升个人声乐理论水平和音乐鉴赏与审美能力，也能为个人的演唱提供指导。
《我爱这土地》创作背景
陆在易出生于1943年，自幼受江南水乡文化影响，受熏陶于民间音乐艺术。富裕的家境为其音乐学习提供了优越条件。1955年，他进入上海音乐学院附中学习作曲、器乐等专业，因成绩优异而被保送至上海音乐学院作曲系。毕业后，陆在易留校担任教师。
陆在易
1972年，陆在易调入上海京剧院，开拓了音乐创作的新领域，创作了十余部现代京剧音乐。9年后，他又进入上海乐团，创作环境更加广阔，艺术能力也得到更大发挥，并担任上海乐团团长。
陆在易的艺术歌曲数量不多，但每一首都实现了极高的艺术性与人文性的融合，被公认为其艺术水平的至高体现。其音乐在音符结构和效果呈现上都有明显的抒情色彩，具诗一般韵律。
“金钟奖”是我国音乐艺术的最高奖项之一，其两届一等奖均颁给了陆在易的艺术歌曲作品，充分肯定了其艺术歌曲创作水平。在对中国当代艺术歌曲的研究中，陆在易的作品是绕不开的研究对象。其作品既体现了对西方艺术歌曲内涵的把握，也展现了对中国民族音乐语言和内在情感的融合，成为中国艺术歌曲的代名词。
《我爱这土地》是艾青于1938年所作的诗歌。全面抗日战争伊始，日军侵占我华东、华北大片领土，许多人丧失了战斗意志和信心。
艾青
在民族危亡的时刻，艾青坚守心中的曙光，创作了这首脍炙人口的诗歌，表达了诗人对祖国无限热爱的赤子之情和抗击侵略者的决心。
陆在易以艾青的《我爱这土地》为词，于2001年创作同名艺术歌曲。陆在易全身心投入音乐创作，其思想始终贯穿着爱国主义情怀，作品饱含时代问题的思考和对人民的热爱。
《我爱这土地》这首诗歌蕴含着强烈的民族情结，而对其进行艺术歌曲的加工显然是对爱国主义主题的颂扬。出于对艺术的敬畏，陆在易对每一个创作环节都追求极致，耗时数年才完成这部作品。
《我爱这土地》音乐表现
艺术歌曲的歌词本身就具有浓厚的情感艺术性和语言艺术性，主要选用具有音乐化韵律的诗歌，是对思想和情感的文字化体现。
《我爱这土地》歌词
而曲谱是用音乐语言，以抽象的和声韵律伴奏来对文字语言进行音乐化的表述和注释，创作需要专业的艺术素养，难度远高于文字歌词。
艺术歌曲是歌曲形式中公认艺术情感性最高的，曲作者不仅需要扎实的音乐创作功底，还应具备广博的文学知识，才能从大多数人能够读懂并有所领悟的文字中发掘音乐理念，进行具体化的创作。
陆在易的《我爱这土地》将现代诗词的文学属性与当代艺术歌曲的音乐属性有机融合，为艺术歌曲的创作提供了新思路。通过聆听《我爱这土地》，我们能明显发现歌曲旋律与诵读音韵之间的共通性，二者有机结合突出了作品的爱国主义情感。
《我爱这土地》的曲式风格体现了创作者的匠心。因作品主旨是描绘中国，因此其曲风具有鲜明的民族旋律特点。但在创作结构技巧上，作曲家采用了西洋歌剧的形式，形成中西合璧的独特艺术形态。
《我爱这土地》曲式风格
具体来看，作品采用复式结构，由两个单二部曲式构成，节拍为4/4拍。歌曲开头调式调性为降G调，第一个单二部曲式演唱风格直
Một mặt có lòng quyết tử bảo vệ Tổ quốc, mặt khác còn có lòng căm thù đối với kẻ xâm lược. Tiếp sau là "Dùng giọng khàn khàn để hát lên" được lựa chọn giai điệu kết hợp với hợp âm trọng thuộc, do đó cảm xúc có phần được nâng cao hơn, nhấn mạnh thêm một lần nữa chủ đề của bài hát.
Phần nhị phân khúc đơn thứ hai trong tác phẩm này hiện diện không gian nghệ thuật rộng lớn hơn, trong phần này, giai điệu đã thay đổi màu sắc dân tộc của phần đầu, trực tiếp đưa vào sử dụng cách hát ngâm trong vở opera phương Tây. Điều này thể hiện nền tảng nghệ thuật sâu sắc của nhà soạn nhạc, cũng khiến cho phong cách tiến hành của tác phẩm trở nên đa dạng hơn, từ đó cũng nâng cao tính nghệ thuật.
Lục Tại Dịch đã vận dụng sự thay đổi nhịp liên tục, nhịp thay đổi nhiều lần giữa 2/4, 5/4 và 4/4 cũng mang đến sự đa dạng về phong cách biểu diễn và thể hiện cảm xúc.
Phong cách cuối cùng của tác phẩm này mạnh mẽ và chặt chẽ, trước đoạn "Bởi vì tôi yêu mảnh đất này sâu sắc", nhịp độ nhị độ tăng lên đến giọng trưởng A, xuất hiện hợp âm biến trọng thuộc nâng cao âm thứ năm, qua xử lý đẳng âm lại chuyển về giọng trưởng G giáng, một sự thiết kế âm nhạc khéo léo và phức tạp như vậy làm cho đoạn kết trở nên vô cùng cảm xúc.
Lục Tại Dịch đã sử dụng cách thức chuyển tiếp nhịp đa dạng trong tác phẩm này, khiến cho nhịp thay đổi rất thường xuyên. 6 tiểu tiết đầu của bản nhạc chủ yếu sử dụng nhịp 4/4, phần đệm piano sử dụng sáu liên âm, hình tượng nghệ thuật được tạo ra lúc này chính là chú chim đang cố gắng bay lượn trong mưa bão. Phần giữa bản nhạc xen kẽ sử dụng nhịp 4/4 và 2/4, hình ảnh được thể hiện chính là cảnh tượng hoành tráng quân dân Trung Quốc cứu nước.
Tiếp theo xuất hiện nhịp 3/4, sự sử dụng nốt đen mạnh, nhẹ, nhẹ này thể hiện hy vọng chiến thắng nhất định sẽ đến. Ở phần cuối bản nhạc, Lục Tại Dịch sử dụng nhịp hợp thành 7/4, nhịp này thể hiện một phong cách vô cùng mãnh liệt, có thể thể hiện cảm xúc rất phức tạp.
Ở đoạn "A..." cuối bài hát, Lục Tại Dịch sử dụng sự thay đổi nhịp từ 7/4 đến 4/4 rồi cuối cùng là 5/4. Điều này lại thúc đẩy cao trào nhỏ trong bài hát, kỹ thuật sáng tác nhạc tinh tế và cao siêu như vậy khiến cho chủ đề cảm xúc của bài hát nghệ thuật của Lục Tại Dịch được nâng cao, đây cũng là phần kết thúc cho cấu trúc âm nhạc của toàn bộ tác phẩm, thực hiện việc nhấn mạnh cuối cùng đối với chủ đề cảm xúc.
Giai điệu năm âm truyền thống của Trung Quốc kết hợp với cách hát ngâm trong vở opera phương Tây được Lục Tại Dịch sử dụng kết hợp trong giai điệu mang đậm tính tự sự và trữ tình của bài hát 《Tôi yêu mảnh đất này》, thể hiện tư duy sáng tác nghệ thuật độc đáo của ông, một thử nghiệm thành công về sự kết hợp giữa giai điệu dân tộc Trung Quốc và giai điệu âm nhạc phương Tây.
Trước ông, các tác phẩm phản ánh các yếu tố âm nhạc Trung Quốc bằng kỹ thuật âm nhạc phương Tây không phải là ít, còn việc trực tiếp kết hợp phong cách âm nhạc phương Tây với phong cách âm nhạc Trung Quốc thì đòi hỏi góc nhìn âm nhạc nhạy bén, mới có thể tìm được điểm cân bằng giữa hai thứ, đây là một sự đột phá cho phần sáng tác giai điệu bài hát nghệ thuật Trung Quốc.
Nhà soạn nhạc Lục Tại Dịch hy vọng có thể qua việc mở rộng hơn nữa việc sử dụng các yếu tố nghệ thuật dân tộc để thể hiện giá trị thẩm mỹ cao hơn.
<<·——Đặc điểm nghệ thuật của 《Tôi yêu mảnh đất này》——·>>
Trong quá trình thể hiện tác phẩm này, người thể hiện đòi hỏi phải kết hợp nhịp điệu âm nhạc với kỹ thuật phát âm đa dạng và đặc sắc để có thể truyền tải cảm xúc ẩn chứa trong lời bài hát. Do đó, muốn thể hiện hoàn chỉnh tuyệt đối có độ khó nhất định, đòi hỏi người thể hiện có nền tảng cơ bản âm nhạc khá vững.
Trước tiên, trong quá trình nghiên cứu kỹ thuật phát âm trong bài hát nghệ thuật 《Tôi yêu mảnh đất này》, phải hiểu một cách toàn diện lời bài hát và đọc to, qua việc đọc to để hiểu cách thể hiện, hiểu được cảm xúc của từng chữ, rồi mới có thể tìm thấy sự đồng cảm với tình cảm ẩn bên trong tác phẩm này.
Vì lời bài hát trong ca khúc 《Tôi yêu mảnh đất này》 có sự thay đổi cảm xúc đa dạng, nên cũng phải cảm được những đặc điểm riêng biệt về mặt kỹ thuật phát âm, phải hiểu được bài hát này nên lên giọng mềm mại, không mở dây thanh quản quá lớn, hơi phải thoát ra ngoài một cách chậm rãi, sự khởi đầu của bản nhạc mới có thể thể hiện được phần cảm xúc kiên định trầm lắng, tạo cho người nghe cảm giác vô cùng dễ chịu, đồng thời cũng có thể khơi gợi nên sự dịu dàng trong lòng người nghe.
Tông giọng khi phát âm lời "gió giận dữ" sau đó phải được tăng cao, phải thể hiện được lòng căm thù, phẫn nộ đối với tên xâm lược Nhật Bản, tiếp đến trong quá trình phát âm "vùng đất hứng chịu mưa bão tàn phá" phải nắm bắt tốt sự thay đổi nhịp điệu, nắm rõ sự thăng trầm của cảm xúc, giọng hát cũng phải đầy đặn, hơi thở phải tràn đầy, mới có thể thể hiện
在跨入2001年的门槛时，陆在易先生敏锐地感知到时代的脉搏。在新的世纪里，他对祖国的发展有了更深层次的思考，对民族复兴的认识也更为清晰。他深知只有国人对这个国家倾以无限的爱戴，才能使其繁荣富强。他借用了《我爱这土地》的歌词，创作了一首蕴含浓厚文化内涵和爱国情怀的艺术歌曲，艺术境界和情感诉求也由此而生。
首段歌词中的“用嘶哑的喉咙歌唱的鸟儿”便是这首作品第一重意境的具象体现，直抒作者对祖国的炽热之爱。
第二重意境从“悲愤的河流”演变到“林间温柔的黎明”，仿佛一幅幅生动的画面，描绘了中华儿女齐心协力，同日本侵略者殊死斗争的革命乐观主义精神，预示着必将取得最终胜利。最后一段则表达了作者将个人全部融入祖国的无悔感情，并进一步升华主题——“对这土地爱得深沉”，实现了陆在易与艾青隔空跨越时空的艺术共鸣。
<<·——结语——·>>
通过对艺术歌曲《我爱这土地》的赏析，我们可以深入了解其曲式结构、旋律特色、节拍速度等音乐要素，更深刻地领悟这首现代诗歌蕴含的深厚情感，感受到作曲家陆在易先生在艺术领域的大家风范。他巧妙地运用中西方音乐元素，创作了这首兼具民族性和时代性的佳作。
在掌握歌曲音乐表现和艺术特色的基础上，我们对这首歌曲的演唱技法进行分析。作为声乐学习者，我们应不断提升自身的音乐鉴赏能力和声乐表现力，准确把握乐句特点，理解作品的情感内涵，根据歌曲特点调整演唱的感情和方式，才能真正展现其艺术魅力。
[1]陈国威.陆在易艺术歌曲〈我爱这土地〉艺术特征浅析[J].贵州大学学报,2009.
[2]李猛.陆在易艺术歌曲演唱研究——以〈桥家盼〉和〈我爱这土地〉为例[D].杭州师范大学,2012.
[3]石艺墦.论陆在易艺术歌曲〈我爱这土地〉的艺术分析和演唱处理[D].天津音乐学院,2019.
[4]李鑫.浅析艺术歌曲〈我爱这土地〉的演唱技巧和情感表达[J].音乐技术,2015.
[5]张琴.陆在易艺术歌曲的审美特征[J].四川戏剧,2010.
[6]马亚囡.陆在易艺术歌曲〈我爱这土地〉的歌唱审美探究[J].美育学刊,2022.